Jesień to ostatnia chwila by zaopatrzyć się w profesjonalny refraktometr do kontroli jakości miodu. Cyfrowy PAL-22S japońskiej firmy ATAGO to synonim jakości oraz dokładności pomiarów, dostępnej do tej pory wyłącznie dla refraktometrów stacjonarnych. Małe, kieszonkowe refraktometry cyfrowe ATAGO od wielu lat zdobywają serca pszczelarzy. Czym się różnią od refraktometrów lunetkowych i czy są godne zaufania?

Zasada działania

W odróżnieniu od lunetkowych, refraktometry cyfrowe działają na zasadzie wewnętrznego odbicia światła. Światło jest emitowane przez wbudowaną, wąskopasmową diodę LED. Oznacza to dwie ważne rzeczy: nie jesteśmy zalezni od oświetlenia zewnętrznego oraz światło ma zawsze tą samą długość (długość, a więc barwa światła, ma wpływ na wynik!). By zabezpieczyć się przed ewentualnym wpływem oświetlenia zewnętrznego, refraktometr PAL-22S wyposażono w funkcję ELI (External Light Interference) ostrzegającą o niebezpieczeństwie zakłócenia pomiaru. Wystarczy wtedy osłonić pryzmat ręką i jeszcze raz nacisnąć START.

Pomiar i odczyt wyników

Problemem refraktometrów lunetkowych jest fakt, że każda osoba widzi nieco inaczej i inaczej może interpretować to samo wskazanie. Jest to podstawowa przyczyna, dla której trudno tu mówić o dokładności pomiaru - jako parametr podaje się rozdzielczość, czyli minimalną podziałkę skali odczytowej. Na marginesie ... liczenie działek elementarnych na skali też nie należy do rzeczy przyjemnych.

W przypadku refraktometrów cyfrowych PAL-22S oko ludzkie jest zastąpione układem CCD, który w sposób automatyczny (i powtarzalny) interpretuje wynik. Pomiar sprowadza się do naciśnięcia przycisku START. Po 3 sekundach na dużym, podświetlanym LCD otrzymujemy wynik: procentową zawartość wody w miodzie oraz temperaturę pomiaru.

Ostatnie 100 pomiarów zapamiętywanych jest w pamięci podręcznej, wraz z datą i czasem ich wykonania. Tak, refraktometr PAL-22S ma wewnętrzny zegar, który znakuje każdy pomiar. Dzięki zbliżeniowej transmisji danych NFC wyniki można przesłać np. na telefon komórkowy, a dalej e-mailem lub SMS-sem do innych odbiorców. 

Przyjazne, bezpłatne oprogramowanie na Android'a pozwala na tworzenie własnych skal, tak więc przy odrobinie naukowego zacięcia można z refraktometru PAL-22S stworzyć górnozakresowy refraktometr %Brix.

Barwa próbki nie jest już problemem

Każdy, kto próbował mierzyć refraktometrem lunetkowym próbki ciemne wie, jak trudne staje sie odczytanie wyników. Próbki nieprzejrzyste lub z zawiesinami stają się wogóle niemierzalne.

Refraktometry cyfrowe PAL działają na innej zasadzie. Światło nie przechodzi przez próbkę lecz odbija się od jej powierzchni i wraca przez pryzmat. Barwa próbki nie stanowi już żadnej przeszkody, nie wpływa też na dokładność.

Automatyczna kompensacja temperatury

Cyfrowe przetwarzanie sygnału w refraktometrze PAL-22S pozwala na automatyczną kompensację temperatury pomiaru. Trzeba mieć świadomość, że temperatura pomiaru silnie wpływa wynik. Standardowo refraktometry lunetkowe cechowane są na temp. 20°C. Jeżeli jednak pozostawimy refraktometr na słońcu, bedziemy go trzymać mocno w dłoni lub po prostu badana próbka będzie zbyt ciepła, wynik zostanie mocno zniekształcony (podwyższenie temp. o 10°C powoduje zmianę rezultatu o ok. 0.8% Brix). Teoretycznie można ten błąd skompensować stosując odpowiednie tabele, problem jednak w tym, że należy znać temperaturę próbki na pryzmacie. Jest praktycznie niewykonalne.

Automatyczna kompensacja temperatury (ATC) jest więc często niedocenianym błogosławieństwem - kosztownym i niedoskonałym w przypadku refraktometrów lunetkowych (skala na bimetalicznym wsporniku) i standardowym w refraktometrach cyfrowych PAL-22S (korekcja elektroniczna na postawie wskazań wbudowanego termometru).

Wiekość pryzmatu  

Wybierając refraktometr cyfrowy warto zwrócić uwagę na wielkość pryzmatu. To ten szklany element, na który nakłada się próbkę. Im większy pryzmat refraktometru, tym stabilniejszy i bardziej uśredniony będzie pomiar. Jak łatwo sobie wyoobrazić, niewielki pryzmat jest tańszy w produkcji, lecz bardziej podatny na wpływ zanieczyszczeń oraz na ew. rysy na jego powierzchni (nie można do nich dopuszczać, ale życie bywa brutalne). Niektórzy producenci próbują radzić sobie z tym problemem wbudowując w refraktometry oprogramowanie uśredniające wyniki, ale fizyka jest nieubłagana. Najważniejszy jest sygnał wejściowy zbierany przez pryzmat. Większa powierzchnia to lepszy kontakt z próbką i więcej danych pomiarowych.

ATAGO produkuje refraktometry od przeszło 50 lat i doskonale wie, pryzmat to najważniejsza część tego urzadzenia. Nie ma tutaj miejsca na kompromis. Wysokiej klasy optyka wsparta inteligentnym oprogramowaniem wewnętrznym daje w refraktometrze PAL-22S doskonały efekt.

Skala %Brix czy skala zawartości wody w miodzie  

Jeżeli sądzidsz, że mając refraktometr ze skalą %Brix możesz prawidłowo określić zawartość wody w miodzie, niestety jesteś w błędzie. Refraktometr musi mieć zaprogramowaną specjalną skalę uwzględniającą, że mierzony będzie miód, nie zaś syrop sacharozowy (skala %Brix określa właśnie stężenie sacharozy). 

Kalibracja i czyszczenie  

Każdy refraktometr by mógł prawidłowo mierzyć, musi być kalibrowany. Wszelkie zmiany temperaturowe, wstrząsy, uderzenia, powodują zmiany w torze optycznym. Do kalibracji refraktometrów lunetkowych do miodu musimy stosować specjalne wzorce kalibracyjne. Sama kalibracja refraktometru lunetkowego polega na mechanicznej korekcie położenia skali tak, by odczyt odpowiadał wartości roztworu wzorcowego. Proces prosty ale wymagający chwili spokoju, jak również wspominanego wzorca. Ale by się powiódł, wszystko musi być wykonane w 20°C. Podczas upałów może być to pewnien problem.

Refraktometr PAL-22S można kalibrować wodą destylowaną lub nawet czystą wodą wodociągową. Procedura jest w pełni zautomatyzowana i trwa ok. 3 sekund, dzięki czemu kalibrację możemy wykonywać dowolnie często, nawet przy okazji mycia refraktometru pod bieżącą wodą (jeżeli woda nie nadaje się do kalibracji, urządzenie nas o tym poinformuje). Tak, to nie pomyłka refraktometr PAL-22S posiada klasę szczelności IP65 czyli można go płukać pod strumieniem bieżącej wody. Ułatwia to jego utrzymanie w czystości i zmniejsza ryzyko przekłamania wyniku przez pozostałości starej próbki. Przy okazji drobna uwaga: tylko nieliczne refraktometry lunetkowe są wodoszczelne, dlatego zachowajmy ostrożność. Ich zamoczenie często kończy się trwałym uszkodzeniem.

Na każdą kieszeń  

Przy codziennym użytkowaniu ważne są są gabaryty, waga oraz cena. Zacznijmy od gabarytów.
Refraktometry PAL-22S mają wymiary: 11 x 5.5 cm, grubość ok. 3 cm i wagę 100g bez baterii. Bez problemu mieszczą się kieszeni, mają też uchwyt do zamocowania smyczy. Zasilane są dwoma bateriami alkalicznymi AAA, które starczają na ok. 11,000 pomiarów. Oczywiście standardem jest funcja automatycznego wyłączania się.

A cena? Na dzień dzisiejszy cena oferowana przez Conbest Sp. z o.o. jest najniższą w Europie. Nie gwarantujemy zwrotu różnicy, ale jeżeli ktoś napotka na niższą, bedziemy wdzięczni za informację :)

Parametry

• zakres: 12.0 - 30.0% zawartości wody w miodzie
• rozdzielczość: 0.1%
• dokładność: +/- 0.2%
• temperatura pomiaru: 10 do 40°C
• czas pomiaru: 3 sek
• kalibracja wodą destylowaną lub czystą wodą wodociągową
• funkcja automatycznej kompensacji temperatury w całym zakresie pomiarowym
• funkcja ELI ostrzegająca przed zbyt silnym oświetleniem
• pamięć 100 pomiarów, zbliżeniowa transmisja danych NFC, bezpłatna aplikacja na telefony Android
• funkcja automatycznego wyłączania
• komunikaty błędów: przekroczenie temperatury kompensacji, przekroczenie zakresu pomiarowego, niska jakość wody użytej do kalibracji, za mało próbki na pryzmacie, za silne oświetlenie zewnętrzne, wyczerpane baterie
• minimalna objętość próbki: 0.3ml
• klasa szczelności: IP65 (można spłukiwać strumieniem bieżącej wody)
• zasilanie: bateryjne 2 x AAA (ok. 11,000 pomiarów)
• wymiary: 55 x 31 x 109 mm
• waga: 100g

Kup refarktometr do miodu PAL-22S
z gwarancją autoryzowanego dystrybutora